[vc_row content_placement=”middle”][vc_column][vc_gallery interval=”0″ images=”6353,6350,6351,6352,6349,6345,6348,6346,6347,6344,6343,6342″ img_size=”full” onclick=””][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_custom_heading text=”Baščaršija” google_fonts=”font_family:Roboto%20Slab%3A100%2C300%2Cregular%2C700|font_style:700%20bold%20regular%3A700%3Anormal” css=”.vc_custom_1498768904915{margin-top: 44px !important;margin-right: 20px !important;margin-left: 20px !important;}”][vc_column_text]Krenućemo od nekadašnjeg kupališta Bentbaša, lokaliteta na kojem je nekad bilo smješteno srednjovijekovno selo Brodac. Osnivač Sarajeva, Isa – beg Ishaković smatrao je da je baš ova lokacija pogodna za osnivanje grada te je na tom lokalitetu prvo dao sagraditi Carevu džamiju, potom tekiju, prenoćište, te upravno sjedište i dvor za stanovanje koje naziva Saraj, po čemu je Sarajevo i dobilo ime. Na Baščaršiji gradi han Kolobaru, današnjim riječnikom motel, oko kojeg se otvara mnoštvo dućana, što je u to doba činilo privrednu osnovu razvoja grada.
U 16. vijeku, uzvodno od sela Brodac, gdje je i nastalo Sarajevo, izgrađena je Kozija ćuprija do koje od današnjeg lokaliteta Bentbaše laganom šetnjom uz rijeku ulicom Dariva možete doći za oko pola sata. O njoj se ne zna mnogo, ali je sigurno da je preko ćuprije sve dolazilo u grad: vojske, karavani, kulture i uticaji.
Postoje dva predanja o nastanku Kozije ćuprije. Po prvom predanju most su podigli rimljani, a po drugom Mehmed paša u znak sjećanja na vremena kada je bio siromašni pastir. Prema predanju, jedna od koza koje je čuvao u blizini današnjeg mosta otkrila je zakopano blago. Od tog blaga se Mehmed školovao, napredovao do zvanja paše i napravi ćupriju koju je nazvao „kozija“.
Svoj pečat na ovaj period zauvijek je stavio i Gazi Husrev beg, osvajač Beograda, nezamjenjivi ratnik u pohodima Sulejmana Veličanstvenog, trostruki bosanski namjesnik i graditelj. On je na desnoj obali Miljacke, vlastitim novcem, 1530. godine izgradio najmonumentalniji objekat osmansko-islamskog graditeljstva i najveći sakralni objekat islamske arhitekture u ovom dijelu svijeta, Gazi Husrev-begovu džamiju. Begova džamija, zajedno sa mektebom, abdesthanom, dva oktogonalna turbeta – mauzoleja, haremom i zgradom muvekithane središnji je i najveći kompleks čaršije i značajno je uticao na sve graditeljske aktivnosti u gradu. To je ujedno i prva džamija na svijetu koja je dobila električnu rasvjetu. Uz džamiju je izgrađena i Sahat kula visoka oko 30 m jer je u to vrijeme malo ljudi posjedovalo sat, a bila je važan orjentir muslimanskim vjernicima koji su u određeno vrijeme pet puta na dan obavljali svoje molitve. Po ugledu na carigradske medrese, nasuprot džamiji, 1537. godine Gazi Husrev beg je dao izgraditi i medresu s bibliotekom koju je posvetio svojoj majci sultaniji Seldžuki. Medresa je poznata i po nazivu Kuršumli medresa po turskoj riječi kuršum (bos. olovo) od kojeg je napravljen krov. U sklopu ovog kompleksa nalazi se i Gazi Husref begova Hanikah – svojevremeno viša škola sufizma, danas galerijski prostor.
Inače, tokom 15. i 16. vijeka u Sarajevu je izgrađeno preko 100 džamija od kojih se pored Begove posebno ističu Alipašina i džamija Ferhadija. Sve sarajevske džamije su osim sakralne imale i kulturno-prosvjetnu ulogu i predstavljale su središte jednog kvarta – mahale koju je činilo nekoliko ulica.
Sarajevo je, u to doba, kao i mnogi gradovi na Levantu, bilo podijeljeno na čaršiju – trgovački dio, organizovanu po uzoru na arapski suk i od čaršije udaljene mirne stambene zone – mahale. Mahale su se gradile po okolnim padinama, od centra prema periferiji. U mahali se stanuje, u čaršiji posluje. Trgovačko središte grada je Baščaršija. Tu je smješteno oko 1000 dućana. Ulice u čaršiji nosile su imena zanata: Kazazi, Kujundžiluk, Kazandžiluk, Halači, Telali, Kovači, Sarači, Bazerdžani i Aščiluk, dok su ulice stambenih dijelova grada imale nazive Behar, Cvijetna, Karanfil mahala, Pod trešnjom, Višnjik, Podhrastovi, Sedam šuma.
Ukoliko želite da na pravi način doživite Baščaršiju ne biste smjeli propustiti šetnju ulicom Bravadžiluk. U okviru Kovačke (Hadadan) čaršije, koja je formirana u 16. vijeku, vremenom su se pojedini majstori specijalizirali za izradu brava i katanaca, pa je ova ulica tako i dobila ime. Međutim, danas Bravadžiluk predstavlja gastronomski raj na Baščaršiji, jer se upravo u ovoj ulici nalaze neke od najčuvenijih sarajevskih ćevabdžinica, buregdžinica i aščinica.
Sarajevo je poznato i po velikom broju javnih česmi, šadrvana i sebilja koji su grad snabdijevale vodom i činile ga ljepšim. Sarajevo je imalo vodovod već sredinom 15. vijeka čime se, u to doba, nije moglo pohvaliti puno evropskih gradova.
Tradicija gradnje dobrotvornih gradskih fontana – sebilja u islamskoj tradiciji stara je 13. vijekova. Današnji baščaršijski Sebilj je jedini objekat takve vrste, iako u zapisima čuvenog hroničara Sarajeva, Mula Mustafe Bašeskije možemo pročitati da je svojevremeno bilo i preko 100 sebilja. Svi su izgorjeli u velikom požaru 1697. godine.
U neposrednoj blizini Begove džamije nalazi se i Stara pravoslavna crkva. Iako nije utvrđeno kad je tačno podignuta zna se da je ona jedan od najstarijih sakralnih spomenika Sarajeva.
O njenom nastanku također postoje dva predanja. Prema jednom, osnivanje pravoslavne crkve pripisuje se Andriji, bratu kraljevića Marka. Crkva je navodno izgrađena uz dozvolu Husref bega, uz uslov da bude ukopana nekoliko aršina u zemlju kako ne bi bila viša od okolnih džamija. Druga priča kaže da je prvobitna crkva bila srušena za vrijeme turskog osvajanja, te da je sultan izdao naredbu o gradnji nove crkve, ali uz uslov da ne bude veća od razastrte volove kože. Neki mudri starac se onda dosjetio pa izrezao volovsku kožu na kaiševe što je omogućilo da se ogradi dovoljno veliki prostor za gradnju crkve.
Nedaleko od Stare pravoslavne crkve nalazi se Svrzina kuća. Ona predstavlja kulturu stanovanja gradske muslimanske porodice s kraja 18. i kroz 19. vijek. Bogatstvo i ljepotu unutrašnjosti kuća nije činilo mnogo namještaja, već raznovrsnost tkanina i ćilima, rezbarenog drveta, zlatnog i srebrenog posuđa, svilenih dušeka, jastuka od bokata i atlasa, stolova od ebanovine, velikih ogledala, širokih prostorija i njihovog funkcionalnog rasporeda.
U Sarajevo su se sredinom 16. vijeka doselili i Jevreji prognani iz Španije koji su utočište našli jedino u Osmanskom carstvu. Jevreji su se naselili 200 m ispod Stare pravoslavne crkve, u Velikoj avliji, gdje je za njih beglerbeg Sijaruš – paša 1581. godine svojim novcem sagradio han. U Velikoj avliji je izgrađen i Veliki hram – prva jevrejska bogomolja ili kortidžo, kako su na svom jeziku zvali ovaj kompleks. Danas se u u Velikoj avliji Laure Papo Bahorete, u najstarijoj sinagogi u BiH nalazi Muzej Jevreja BiH, a u Velikom hramu galerija Novi hram.
Početkom 17. vijeka stanovništvo Sarajeva je gotovo potpuno muslimansko. Ali to nije uvijek bilo tako, niti će biti. Ovdje gdje se dijele istočno i zapadno Rimsko carstvo Rimljani nikada nisu uspjeli romanizirati starosjedioce Ilire. Slaveni su između 5. i 11. vijeka uspjeli nametnuti svoj jezik i kulturu. U periodu od 11. do 15. vijeka stvorena je multireligiozna država koju danas pamtimo po tome što nikada nije pripadala nikome do samoj sebi. Tom samosvojnom bosanskom narodu se i moglo desiti da se u sred Čaršije u prečniku od samo 200 m izgradi i džamija, katolička i pravoslavna crkva i sinagoga i da se pišu zapisi i knjige na svom jeziku, i latinicom i ćirilicom, i bosančicom i arapskim pismom, te da se sačuva i jedna od najstarijih jevrejskih knjiga – Hagada.
Ostaće i zapisano kako se u oktobru 1819. godine u Sarajevu oko 3000 muslimana pobunilo protiv bosanskog namjesnika Mehmed Ruždi-paše, oslobodivši silom nekoliko nepravedno uhapšenih sarajevskih Jevreja. Taj dan, 4. Marcheshvan (avgust) Jevreji su dugo poslje slavili kao dan oslobođenja svojih uglednih ljudi.
U blizini Velike avlije, u Logavinoj ulici, nalazi se Muzej ratnog djetinstva, prvi muzej u svijetu posvećen odrastanju u ratu. U njemu je predstavljena kolekcija ličnih predmeta, priča, audio i video svjedočenja, fotografija, pisama, crteža i drugih dokumenata koji će vam na jedinstven način dočarati nevjerovatno iskustvo odrastanja u ratnom Sarajevu.
Za nastavak ovog putovanja vratićemo se do rijeke. Možda je pravi čas da se odmorite i osvježite u prelijepom vrtu Muzeja ili u nekoj od mnogobrojnih kafana na Baščaršiji. Inače, prve kafane u Sarajevu otvorene su skoro 100 godina prije Pariza, a na cijeni su bile one koje rade od jutra i u kojima se pije dobra kafa. Kafa se i danas ovdje pije s merakom, ili nikako.[/vc_column_text][vc_row_inner][vc_column_inner el_class=”eventi”][vc_column_text el_class=”wpb_event2″]There are no upcoming events at this time.[/vc_column_text][/vc_column_inner][/vc_row_inner][vc_row_inner][vc_column_inner]